Ιράν: Κύμα αμφισβήτησης του Πεζεσκιάν μετά τις προεδρικές εκλογές

Όταν τον Σεπτέμβριο του 2022 ξέσπασαν οι διαδηλώσεις στο Ιράν μετά τον θάνατο της 22χρονης Μαχσά Αμινί, που είχε συλληφθεί επειδή δεν φορούσε «σωστά» την μαντίλα της, η Λεϊλά ήταν έφηβη, είχε πάρει μέρος στις κινητοποιήσεις και μάλιστα κατά τη διάρκεια αυτών είχε πυροβοληθεί στο πόδι από τις δυνάμεις ασφαλείας στην Τεχεράνη.

Σχεδόν δύο χρόνια μετά τις ογκώδεις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, το Ιράν έχει πλέον νέο πρόεδρο, τον Μασούντ Πεζεσκιάν.

Ο πρώην καρδιοχειρουργός και υπουργός Υγείας, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί μεταρρυθμιστής από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τους πολιτικούς αναλυτές, φέρεται να δήλωσε ότι ο βίαιος τρόπος που επιβάλλει η κυβέρνηση τους νόμους περί χιτζάμπ θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Ωστόσο, πολλές Ιρανές που μίλησαν στον Guardian παραμένουν δύσπιστες για τις προθέσεις του και δεν πιστεύουν ότι θα αλλάξει κάτι.

O νέος πρόεδρος του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιάν

«Αισθάνομαι προδομένη…»

Για την Λεϊλά, οι εκλογές της 28ης Ιουνίου και της 6ης Ιουλίου 2024 δεν αποτέλεσαν ένδειξη προόδου. Αν και είχε δικαίωμα ψήφου, δεν άσκησε το εκλογικό της καθήκον.

«Η Δύση δεν έκανε τίποτα ακόμα και όταν μας χτυπούσαν, μας βασάνιζαν, μας βίαζαν και μας σκότωναν στους δρόμους. Αν δεν επιστρέψουμε στους δρόμους, τίποτα δεν θα αλλάξει. Αισθάνομαι προδομένη όχι μόνο από τη Δύση, αλλά και από τους ανθρώπους μου που δεν θα επιστρέψουν στους δρόμους», δηλώνει η ίδια οργισμένη.

Η Σοράγια, που επίσης συμμετείχε στις διαδηλώσεις του 2022 στην Τεχεράνη, λέει ότι πολλοί συνομήλικοί της δεν είχαν καν ακούσει για τον εκλεγμένο πρόεδρο.

«Μέχρι την περασμένη εβδομάδα κανένας από τους φίλους μου δεν είχε ακούσει το όνομα του Πεζεσκιάν. Ίσως η γενιά της μητέρας μου να το είχε ακούσει, αλλά κανείς από εμάς δεν ήξερε ότι υπήρχε. Δεν ξέρω, ούτε με ενδιαφέρει η ιδεολογία του, αλλά κανένας “μεταρρυθμιστής” ή “φονταμενταλιστής” δεν θα κάνει κάτι χρήσιμο για τη χώρα. Η αποφασιστική δύναμη της χώρας ανήκει μόνο στον ανώτατο ηγέτη [Αλί Χαμενεΐ]», τονίζει η ίδια.

«Δεν πέφτουμε στην προπαγάνδα ότι είναι κατά του χιτζάμπ. Μόνο εσείς ξεγελιέστε από αυτήν, όχι εμείς»

Μια ακόμη νεαρή, η Αριάνα, φοιτήτρια από το Καράτζ, παραδέχεται ότι η νίκη του Πεζεσκιάν την έκανε να συνειδητοποιήσει ότι οι «αναζητούντες την ελευθερία« Ιρανοί είναι μόνοι τους. Η ίδια εξηγεί ότι «η κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης σχετικά με τις απόψεις του γιατρού, ότι θα πάει ενάντια στο νόμο για το χιτζάμπ ή ότι είναι κατά των υποχρεωτικών κανόνων για το χιτζάμπ, είναι ανοησίες».

Και προσθέτει: «Αν μη τι άλλο, είμαστε έξυπνοι, πιο συνειδητοποιημένοι από πριν και έχουμε κάνει την έρευνά μας. Δεν πέφτουμε στην προπαγάνδα ότι είναι κατά του χιτζάμπ. Μόνο εσείς ξεγελιέστε από αυτήν, όχι εμείς. Αυτό δεν θα έπρεπε καν να αποτελεί ζήτημα».

Για την Αριάνα η επικράτηση του Πεζεσκιάν στις κάλπες είναι «σαν αυτό το βάναυσο καθεστώς να μας προσφέρει ένα μεταξωτό χιτζάμπ, με την ελπίδα ότι αν φαίνεται όμορφο θα πρέπει να είμαστε ευτυχείς που το φοράμε. Δεν είμαστε. Η καταπίεση δεν είναι όμορφη και οι φρικαλεότητες που έχω περάσει και είδα τους φίλους μου να περνούν στα χέρια του IRGC [Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης] δεν θα ξεχαστούν ποτέ. Κάποιοι από εμάς μπορεί να έχουν τυφλωθεί από σφαιρίδια, αλλά οι αναμνήσεις μας είναι ζωντανές».

Ιρανές την ημέρα των προεδρικών εκλογών

Αρκετοί νεαροί διαδηλωτές, μιλώντας στον Guardian, τονίζουν ότι το μποϊκοτάζ των εκλογών ήταν αδιαπραγμάτευτο. Ο Καβέχ, ένας 19χρονος Κούρδος, είδε ένα μέλος της οικογένειάς του να πυροβολείται και να σκοτώνεται κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων το 2022. «Είναι προσβολή στη μνήμη του να ονειρευόμαστε ακόμη και να ψηφίσουμε αυτό το καθεστώς», δηλώνει.

Σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών του Ιράν, το επίσημο ποσοστό συμμετοχής στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών ήταν 40% -το χαμηλότερο από την επανάσταση του 1979-, ενώ στον δεύτερο γύρο ψήφισε το 50%.

Συλλήψεις για «παράβαση στην εκλογική διαδικασία»

Αυτή την εβδομάδα, η ιρανική αστυνομία ανακοίνωσε ότι συνέλαβε περισσότερα από 100 άτομα για «παράβαση στην εκλογική διαδικασία» και αποθάρρυνση των ψηφοφόρων. Ο εκπρόσωπος του δικαστικού σώματος δήλωσε ότι εκατοντάδες λογαριασμοί στο Instagram καλούσαν σε μποϊκοτάζ των εκλογών.

Ωστόσο, υπήρξαν και αυτοί που ψήφισαν γιατί δεν μπορούσαν να κάνουν διαφορετικά.  Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Μαχμούντ.

Ο νεαρός φοιτητής στις ογκώδεις διαδηλώσεις δύο χρόνια πριν, ζούσε στην πόλη Μασχάντ στο βορειοανατολικό Ιράν. Θυμάται ότι ήταν κλειδωμένος στο πανεπιστήμιό του, ενώ η Basij [παραστρατιωτική εθελοντική πολιτοφυλακή] βρισκόταν στην πανεπιστημιούπολη και κρατούσε ομήρους τους διαμαρτυρόμενους φοιτητές για ώρες.

«Δεν έχω πει στους φίλους μου ότι ψήφισα γιατί δεν θέλω να τους αναστατώσω», δηλώνει και παραδέχεται ότι ψήφισε τον Πεζεσκιάν «γιατί κουράστηκα να περιμένω».

«Ξέρω ότι δεν είναι αυτό που θέλαμε και δεν έχω ξεχάσει τις θυσίες που κάναμε. Αλλά με την ελπίδα ότι οι συμπατριώτες μου θα έχουν την ευκαιρία να αναπνεύσουν, πήγα ενάντια στις εκκλήσεις για μποϊκοτάζ», καταλήγει ο Μαχμούντ.