Πως λειτουργεί το θεραπευτικό εμβόλιο για τον καρκίνο του πνεύμονα

Ένας 70χρονος ασθενής στη Θεσσαλονίκη έγινε πρόσφατα ο πρώτος πανευρωπαϊκά που έλαβε την εξατομικευμένη θεραπεία νεοαντιγόνων, με θεραπευτικό εμβόλιο που δοκιμάζεται στο πλαίσιο κλινικής μελέτης μεγάλης αμερικανικής φαρμακευτικής εταιρείας, συνδυαστικά με ανοσοθεραπεία. Ακολούθησε ένας δεύτερος ασθενής, ενώ άλλοι τρεις  αναμένουν την πρώτη δόση του εμβολίου, που χορηγείται ενδομυϊκά σε 9 δόσεις.

Η ογκολόγος, αναπληρώτρια καθηγήτρια Μοριακής Ιατρικής στο ΑΠΘ, Σοφία Μπάκα, που έχει την επίβλεψη της μελέτης, στο Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, εξηγεί στο iatronet.gr τον μηχανισμό δράσης της υποσχόμενης θεραπείας, η οποία έχει εφαρμοστεί με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα και σε ασθενείς με μελάνωμα.

Παράλληλα, μιλάει για τις προοπτικές ανάπτυξης θεραπευτικών εμβολίων για πολλές μορφές καρκίνου, επισημαίνοντας πως “σύντομα τέτοιου είδους εμβόλια θα αποτελούν όπλα στη φαρέτρα μας για την αντιμετώπιση του καρκίνου”.

Μελέτες για μελάνωμα και καρκίνο του πνεύμονα

Η εξατομικευμένη θεραπεία νεοαντιγόνων για τον καρκίνο του πνεύμονα απευθύνεται σε ασθενείς που έχουν χειρουργηθεί για μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα και ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου για υποτροπή, ενώ προϋπόθεση είναι να έχουν λάβει ήδη έναν με τέσσερις κύκλους συμπληρωματικής χημειοθεραπείας. Ο πρώτος πανευρωπαϊκά ασθενής στη Θεσσαλονίκη, είχε κάνει έναν κύκλο χημειοθεραπείας. Το εμβόλιο γίνεται ενδομυϊκά, σε 9 δόσεις ανά 3 εβδομάδες, σε συνδυασμό με ανοσοθεραπεία, η οποία γίνεται με ενδοφλέβια έγχυση, σε 9 δόσεις, κάθε έξι εβδομάδες.

Όπως αναφέρει η κ.Μπάκα, η θεραπεία έχει αρχικά δοκιμαστεί σε μελέτη Φάσης 1, σε διάφορους όγκους, κι αφού κατέδειξε την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά του, ακολούθησε η μελέτη Φάσης 2 στο μελάνωμα. «Σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης Φάσης 2 που  ανακοινώθηκαν πρόσφατα στο παναμερικανικό συνέδριο, υποδιπλασιάστηκε σχεδόν, η πιθανότητα υποτροπής των χειρουργημένων ασθενών με μελάνωμα, οι οποίοι πήραν εμβόλιο με ανοσοθεραπεία, σε σύγκριση με αυτούς που πήραν μόνο ανοσοθεραπεία”, αναφέρει η ογκολόγος.

Η μελέτη Φάσης 3, που βρίσκεται σε εξέλιξη με την συμμετοχή και της Ελλάδας, άνοιξε στο τέλος του 2023, και έχουν ενταχθεί πολλοί ασθενείς με μελάνωμα, σε τέσσερα κέντρα σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα.

Πώς λειτουργεί

Η κλινική μελέτη που αποσκοπεί στην ανάπτυξη εμβολίου για τον καρκίνο του πνεύμονα, στοχεύει στα νεοαντιγόνα του όγκου, τα οποία είναι μοναδικά και διαφορετικά για τον κάθε ασθενή, και για τον λόγο αυτό η προσέγγιση θα πρέπει να είναι προσωποποιημένη και εξατομικευμένη. Τμήμα του όγκου που αφαιρείται στο χειρουργείο στέλνεται στο κεντρικό εργαστήριο της μελέτης για την Ευρώπη, όπου γίνεται έλεγχος για τα νεοαντιγόνα με χρήση τεχνητής νοημοσύνης.

“Τα νεοαντιγόνα είναι δείκτες στα κύτταρα του όγκου, που δεν προυπήρχαν και οφείλονται σε μεταλλάξεις οι οποίες έχουν συμβεί κατά την εξέλιξη του καρκίνου», εξηγεί η κ.Μπάκα και συμπληρώνει: «τα νεοαντιγόνα θα μπορούσαν να αναγνωριστούν από το ανοσοποιητικό σύστημα”.

Το εμβόλιο, όπως αναφέρει, έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να εκπαιδεύει και να πυροδοτεί το ανοσοποιητικό σύστημα για να κινηθεί το ίδιο εναντίον της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου. “Το εμβόλιο μεταφέρει δεδομένα, με στόχο μέχρι 34 αντιγόνα, πληροφορεί το ανοσοποιητικό σύστημα πως τα κύτταρα με τους συγκεκριμένους δείκτες είναι εχθρικά και πυροδοτεί τον μηχανισμό του για να τα αναγνωρίσει και να τα σκοτώσει”, επισημαίνει, προσθέτοντας: “Δίνεται ταυτόχρονα με ανοσοθεραπεία, η οποία ‘ξυπνάει’ το ανοσοποιητικό σύστημα, που ‘κοιμάται’ και δεν καταλαβαίνει ότι το σώμα δέχεται επίθεση από καρκινικά κύτταρα’.

Πώς μπορεί κάποιος ασθενής να λάβει θεραπεία

Η θεραπεία είναι διαθέσιμη μόνο στους ασθενείς που λαμβάνουν μέρος στη μελέτη. Κάποιος που ενδιαφέρεται να ενταχθεί πρέπει να επικοινωνήσει είτε με την ομάδα κλινικών μελετών του Διαβαλκανικού ή με την ομάδα της Κλινικής Μοριακής Ιατρικής και Κλινικών Μελετών του νοσοκομείου Παπαγεωργίου της Θεσσαλονίκης. Όπως αναφέρει η αναπληρώτρια καθηγήτρια, σε λίγες εβδομάδες μια παρόμοια μελέτη θα ξεκινήσει και στο Νοσοκομείο Παπαγεωργίου από την ομάδα κλινικών μελετών του ΑΠΘ.

Διευκρινίζεται ότι η συμμετοχή στη μελέτη είναι δωρεάν, χωρίς την παραμικρή οικονομική επιβάρυνση του ασθενή, είτε γίνεται στον ιδιωτικό τομέα είτε στο δημόσιο.

Θεραπευτικά εμβόλια για τον καρκίνο

Η αλματώδης εξέλιξη της έρευνας στην τεχνολογία mRNA, με αφορμή την παγκόσμια υγειονομική κρίση του κορωνοϊού, έχει επιταχύνει την ανάπτυξη εμβολίων και για διάφορες μορφές καρκίνου.

Όπως διευκρινίζει η κα Μπάκα, τα εμβόλια για τον καρκίνο, προσπαθώντας να ενεργοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα, θα είναι στην πραγματικότητα θεραπευτικά. Τα εμβόλια αυτά, λοιπόν έχουν ρόλο στη θεραπευτική του καρκίνου και είναι διαφορετικά από τα εμβόλια που προστατεύουν από ιούς που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το ήδη χρησιμοποιούμενο εδώ και χρόνια εμβόλιο κατά του ιού HPV που προκαλεί καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

“Η έρευνα βρίσκεται σε πολύ καλό σημείο και όχι μόνο για mRNA εμβόλια, σαν αυτό που δουλεύουμε στην παρούσα μελέτη, αλλά και για άλλα εμβόλια διαφορετικών τεχνολογιών», επισημαίνει η ογκολόγος, σημειώνοντας πως η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης συμβάλει στην περαιτέρω επιτάχυνση.

«Έχει ανοίξει ο δρόμος για εμβόλια κατά άλλων μορφών καρκίνου. Σύντομα θα ξεκινήσουμε εμβόλια για τον καρκίνο του παγκρέατος και για τον καρκίνο ουροδόχου κύστης. Φαίνεται πως πολύ σύντομα η χρήση θεραπευτικών εμβολίων θα γίνει ένα νέο όπλο στα χέρια μας για την αντιμετώπιση της νόσου”, καταλήγει.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Δοκιμάζεται πειραματικό φάρμακο για την ακράτεια
ΗΠΑ: Το 40% των περιστατικών καρκίνου συνδέεται με τον τρόπο ζωής
Μπορούν οι αγωνιστές του υποδοχέα GLP-1 να μειώσουν την εμφάνιση καρκίνων που σχετίζονται με την παχυσαρκία;